Hayatlarımızın tam ortasında duran bir vergi var, neredeyse her üründe, her alışverişte karşımızda: Katma Değer Vergisi (KDV). Hem de KDV Kanunu 1985’ten beri yürürlükte! Hem vatandaşlardan hem de işletmelerden alınan KDV, bir ürünün veya hizmetin pazarlamasını yapan kurum ve kişilere yükleniyor, ödemeyi ise tüketici yapıyor. İç içe geçmiş bu yapı, KDV hesaplama konusunda da soru işaretleri doğuruyor. Bu yüzden şirketlerin masraf yönetimi süreci zaman zaman çetrefilli bir hale bürünebiliyor.

Peki KDV tam olarak ne ve KDV hesaplama ölçütü neye göre belirleniyor? Şimdi, bu mantığı anlama zamanı. Sonra da bu hesaplamaları otomatik hale getiren bir dijital çözümü keşfetmenin!

KDV Nedir?

Mal ve hizmet üretiminde ilk aşamadan son aşamaya kadar her adımda yeni bir değer yaratılıyor. Katma Değer Vergisi yani KDV de aylık olarak vergi mükelleflerinin kattıkları artı değer üzerinden ödeniyor. Bu yöntem üretici açısından KDV mantığını gösteriyor. Peki ya tüketici?

Masraf fişlerinize şöyle bir göz gezdirin. Hepsinde bir KDV payı olduğunu göreceksiniz. Aldığınız bir mal ya da hizmet sonucu ödediğiniz KDV, bu bağlamda bir dolaylı vergiye dönüşüyor.

Özetle, KDV’nin işlevi yaratılan ve talep gören bir değeri vergilendirmek, hem üretici hem de tüketici açısından. Böylece tüketicilerin vergi kaçakçılığı yapmasının da önü kesiliyor. KDV miktarı da mal ve hizmet teslimlerinde satıcı, tüketiciden tahsil edip vergi dairesine ödemesini yapıyor. Hesaplanma ve ödeme biçimi ise kanun çerçevesinde belirlenen kıstaslara göre değişkenlik gösteriyor.

KDV Hesaplama Nasıl Yapılır?

KDV hesaplaması için öncelikle bir tutar girmelisiniz. Sonra da bu tutarı ihtiyaçlara göre oluşturulan 3 çeşit KDV oranı üzerinden hesaplayabilirsiniz:

• %1: Örneğin; ekmek, unlu mamuller ve buğday gibi temel tüketim ürünleri, 150 metrekareye kadar olan konutlar, tohumluk ve fidanlar
• %8: Temel tüketim ürünleri, alkolsüz lokanta ve restoranlar, müze, tiyatro ve biletleri, üç yıldız ve üzeri oteller vb. tesisler, giyim, aksesuar tarzı ürünler, sütçülük ürünleri vs.
• %18: Temel tüketim ürünleri haricindeki tüm ürün ve hizmetler için geçerli. Örneğin; beyaz eşyalar, mobilyalar, telekomünikasyon ürünleri ve elektronik ürünler, yat, kotra, tekne ve gezinti gemileri teslimi ve ikinci el motorlu kara taşıtları teslimi, mücevher.

Bu oranı tespit ettikten sonra KDV hesaplama için kullanılan farklı yöntemler olabilir:

• KDV dahil hesaplama
• KDV hariç hesaplama

KDV Dahil Hesaplama Nasıl Yapılır?

Adı üstünde, bu hesaplama metodu için KDV oranını da dahil etmelisiniz. KDV dahil hesaplama formülü şu şekildedir:

(Net tutar) x (1+ KDV oranı)

Diyelim ki, 100 TL’lik bir hizmet aldınız, KDV oranı ise %1. KDV dahil hesaplamaya göre ödeyeceğiniz tutar 100 x (1+1/100)=101 TL.

KDV Hariç Hesaplama Nasıl Yapılır?

Mesela brüt tutarı biliyorsunuz ancak net tutara ulaşmanız gerekiyor. O zaman devreye KDV hariç hesaplama formülü giriyor:

Brüt tutar / (1+KDV oranı)

Brüt tutarı 1100 TL ve %18 KDV oranı olan bir malın KDV hariç bedeli için:

1100 / (1+18/100)= 932, 2 TL

KDV Oranı Nasıl Belirlenir?

Sunacağınız ya da kullandığınız mal ve hizmete yönelik tespitleri yapmak için KDV oran listeleri ve kanun maddeleri iyi birer seçenek. Yine de dikkate almanız gereken tek şey bu listeler değil.

KDV Oranı ile İlgili Dikkat Etmeniz Gerekenler Nelerdir?

Unutmayın ki, maliye politikası değiştikçe dolaylı vergi ve ödeme biçimleri de değişebiliyor. Dolayısıyla KDV de bu rüzgardan nasibini alıyor. Pandemi sonrası başlayan dünya ticaretindeki daralma, tedarik zincirinin bozulması ile birlikte üretim maliyetlerini etkiliyor. Hatta üretim kesintisine de yol açabiliyor. Yüksek maliyetler bizi enflasyona, enflasyon da dolaylı vergi değişimlerine neden oluyor. Dolaylı vergilerin payı giderek toplam vergiler içindeki payını artırıyor. Özellikle de 2022, dolaylı bir vergi olan KDV ile ilgili sık sık değişimlerin yaşandığı bir yıldı.

Son olarak 25 Ekim 2022’de gerçekleşen KDV Genel Uygulama tebliğindeki son değişiklikler şu şekilde:

• Demir çelik ürünlerinin teslimatında tevkifat oranı 5/10’a çıktı ve payları Borsa İstanbul A.Ş’de işlem gören şirketlerin teslimleri de tevkifat kapsamına alındı.
• Alıcıların kısmi tevkifata tabi işlemler nedeniyle tevkif ederek kanuni süresinden sonra verilen beyannamelerle beyan ettiği vergiler, tevkif edilen verginin ödendiği döneme ait (1) no.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabiliyor.
• Gıda sektöründe faaliyet gösteren mükellefler, gıda maddeleri teslimlerinden kaynaklanan KDV iade alacaklarını yıl içinde nakden iade edebiliyor.
• Tam istisna işlemini gerçekleştiren mükellef lehine oluşan kur farkının iade işlemleri sonuçlandırılmadan önce ortaya çıkarsa, iade tutarından düşüyor. İadeye konu edilmeyen tutar, tekrardan indirim hesaplarına aktarılıyor. Sonuçlandırmadan sonra ortaya çıkarsa herhangi bir düzeltme gerekmiyor.
• Teminata dayalı KDV iade talepleri için sigorta şirketi kefalet senetleri de teminat olarak verilebiliyor.

29 Mart 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan KDV oranları kararı ise %1 KDV oranı ile ilgiliydi. Karar doğrultusunda %1 KDV oranı, bireyin zorunlu ihtiyaçlarını kapsayan ürün ve hizmetlere uygulanıyor.

Düşünecek ne çok ayrıntı, hesaba katacak ne çok değişim var, öyle değil mi? Bu karmaşayı çözdünüz ama ödeme aşaması ne olacak?

KDV Nasıl Ödenir?

Satıcılar, işleri gereği KDV mükellefi oldukları için yaptıkları satış miktarını doğru bir şekilde ölçmek ve hangi tutarda KDV ödemeleri gerektiğini hesaplamak zorunda. Bu yükümlülüğü gerçekleştirmek ise KDV beyannamesi ile mümkün hale geliyor.

KDV Beyannamesi Nedir?

Mükellefler, devletin belirlediği oranlara göre sattıkları mal ve hizmetten elde edilen gelir üzerinden ne kadar vergi ödeyeceğini KDV beyannamesi ile bildiriyor. Bu belgede satış oranı ve doğurduğu KDV oranı var. KDV ödemesi bu kadar basit bir adımdan oluşuyor ama o belgeyi sürekli değişen yüzlerce detaya göre doldurmak ayrı bir dikkat gerektiriyor. Üstelik KDV beyannamesi için de bir son teslim tarihi var, hem de her ay!

KDV Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Beyannameyi KDV beyanı esaslarına göre düzenleyip tüm satıcılar için geçerli olan beyan tarihine kadar ödemelisiniz. İçinde bulunduğunuz ayın 24. günü akşamına kadar -en geç 26’sı- KDV Beyannamesi’ni ilgili makamlara bildirmeniz gerekiyor. Tüketici için ise elbette böyle bir zorunluluk yok, vergiyi ürünü veya hizmeti satın aldığınız anda ödüyorsunuz.

Yine de bu vergi çoğu mükellefin gözünde mümkün olduğunca kaçınılması gereken bir yükümlülük. Haliyle kayıp ve kaçakları önlemek için bir uygulama daha var, KDV tevkifatı.

KDV Tevkifatı Nedir?

KDV tevkifatı, satıcıya ödenen tüm KDV’yi veya bir kısmını ana tutardan düşürerek vergi dairesine ödemektir. İşleyiş süreci ise yükümlülüğü bölmek ve daha dikkatli ölçmek üzere işliyor:

• Satıcı, mal ya da hizmet bedeli üzerinden KDV oranı hesaplıyor.
• Faturada bu tutarı, işlemin tabi olduğu tevkifat oranını ve hesaplanan KDV’nin ne kadarının alıcı tarafından tevkif edileceğini gösteriyor.
• Alıcı, faturadaki KDV hariç işlem bedelini ve kesintiye konu edilmeyen KDV tutarını satıcıya ödüyor.
• Faturadaki tevkif edilen KDV tutarını alıcı, 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan ederek vergi dairesine ödüyor.

Elbette, tevkifatta da farklı türler var:

• Tam Tevkifat: Alıcı, işlem bedeli üzerinden verginin tümünü beyan edip ödüyor, satıcı araya girmiyor.
• Kısmi Tevkifat: Hesaplanan verginin Hazine ve Maliye Bakanlığı aracılığı ile belirlenen kısmını alıcı, kalan kısmını işlemi gerçekleştiren satıcı ödüyor.

Gelelim, KDV hesaplama ile ilgili son önemli konuya: KDV matrahı.

KDV Matrahı Nedir?

KDV matrahı satış faturalarının KDV hariç tutarının aylık toplamıdır. Bir başka deyişle, KDV oranı dahil edilmeden belirlenen mal ve hizmet fiyatıdır. Unutmayın ki, ÖTV hesaplamaları KDV tutarına dahil edilmiyor. Matrahın önemi, vergiye dahil olan kazancın belirlenmesinden kaynaklanıyor.

KDV Matrahı Nasıl Hesaplanır?

KDV matrahını hesaplamak için iki yol var:

• Advalorem Matrah
• Spesifik Matrah

Advarolem matrah, belirli bir tutar üzerinden yapılıyor. KDV oranı üzerinden matrah hesaplama işlemi ise şu formüle dayanıyor:

KDV tutarı/KDV oranı x 100=Matrah

Neredeyse tüm KDV hesaplama ve KDV oranları detaylarını işledik. Ayrıntıları öğrenmek içinizi rahatlattığı kadar nasıl çözeceğinizi de düşündürmüş olmalı. Merak etmeyin, Masraff yanınızda!

KDV Hesaplama Aracı Olarak Masraff

Şirketlerin masraf yönetimi sürecini yapay zeka ile uçtan uca entegre eden Masraff ekibi, KDV hesaplamaya dair her detayı düşünüyor. Yapay zeka algoritmaları tüm KDV tutarı ve KDV oranları gibi bilgileri de otomatik olarak okuyup hesaplıyor. Masraff KDV hesaplama sistemi ile kazanacağınız avantajlardan bazıları şu şekilde:

• Muhasebe Belirleme Motoru: Her bir hesap kodu için KDV hesap kodu belirlenmesi
• Kategori Yönetimi: Seçtiğiniz kategoriler bazında KDV oranı belirleme
• Çoklu KDV Ayrıştırma: Yapay zekanın çoklu KDV olan fişlerdeki değişik oranları yakalaması

Masraff otomasyonu sayesinde KDV tutarınızı belirlemek, ayrıştırmak ve kontrol etmek için saatlerce uğraşmaya son. Kurulum sırasındaki doğru iletişimle size özel bir yapı inşa ediyoruz, sonrasında her şey otomatik hale geliyor. Size de verilerle şirketinizin finansal dengesini korumak kalıyor!

Masraff, yapay zeka tabanlı uygulamalarıyla suistimal tespiti, regülasyon uyumu ve ERP aktarımını otomatik hale getiriyor. Vergi Usul Kanunu (VUK) uyumlu mobil uygulamamız, KDV hesaplama otomasyonu da barındırıyor. Nasıl çalıştığını görmek için siz de Masraff ücretsiz deneme hakkınızdan faydalanabilirsiniz.